De beurs in 2020; zet het herstel door of krijgen we een tweede crash?

Wereldwijd hebben de beurzen zich de afgelopen maanden in hoog tempo hersteld. Sinds het dieptepunt in maart lijkt de beurs zich niets meer aan te trekken van de negatieve nieuwsberichten over covid-19 en is de beurs compleet losgekoppeld van de reële economie. 

Dat is volgens velen een tijdelijke situatie; de economie blijft op halve toeren draaien en de grootste ontslagrondes moeten wellicht nog volgen, dus de beurs zal wel waarschijnlijk nog wel een tweede crash om de oren krijgen. De beurs is immers een reflectie van de reële economie. Toch?!

Uit onderstaande grafiek blijkt dat de S&P 500 al bijna een decennium lang een tegengestelde beweging laat zien ten opzichte van de verwachte groei van het bruto binnenlands product. Een lagere economische groei betekent dus niet per definitie dat de aandelenbeurzen ook onderuit gaan. Dat is voor veel beginnende beleggers wellicht moeilijk om te beseffen. Want waar reageert die aandelenbeurs dan wel op? En zijn de huidige standen wel houdbaar? In deze blog duik ik dieper in de disbalans tussen de beurs en de reële economie en schetst ik een voorzichtige verwachting voor de rest van 2020.


Tabel 1 - Sinds 2011 is de correlatie tussen het Gross Domestic Product en de S&P 500 ver te zoeken! Bron: Bloomberg

De beurs is een handelsplaats voor effecten

De aandelenbeurs is, in tegenstelling tot wat velen denken, geen thermometer van de economie of van een bepaald land. Als de waarde van de AEX (wat puur een aandelenmandje van de 25 belangrijkste Nederlandse bedrijven is) in enig jaar met 25% stijgt, dan kan het in theorie zo zijn dat er sprake is van economische krimp.

Een beurs is niets anders dan een handelsplaats, waar kopers en verkopers (vraag en aanbod) van aandelen zich verzamelen. Het hoofddoel van een beurs is dan ook om op accurate, tijdige en betrouwbare wijze de aandelenkoers van een onderneming weer te geven en handel in de aandelen van deze ondernemingen mogelijk te maken.

De beurswaarde van een individueel aandeel is niet zozeer een weerspiegeling van de economische ontwikkelingen en de rol van een onderneming in die economie, maar eerder een weerspiegeling van toekomstige winsten die beleggers verwachten. Daardoor zijn beurskoersen erg subjectief; het vertegenwoordigt een waarde die jij en ik aan een bepaald aandeel verbinden. Daarbij kijken we niet alleen naar de huidige (economische) omstandigheden, maar juist ook naar het potentieel van het bedrijf.

Wereldwijd zijn de beurzen de afgelopen maanden hard gestegen, terwijl de economie de hardste klap wellicht nog moet krijgen. Waarom? Beleggers kijken vooruit. Zij durven al te kijken naar het postcoronatijdperk, waar de economische activiteit weer op volle toeren draait en bedrijven terugkeren naar de winstgevendheid van voor de crisis. Is dat niet een beetje kortzichtig? Wellicht. Is de beurs daardoor niet doorgeslagen? Mogelijk wel. Maar dat is het gevolg van de (verwachte) waarde die jij en ik aan de aandelen verbinden, met een beetje hulp van de centrale banken en een aantal steunpakketten. Bovendien is er simpelweg geen beter alternatief, maar daarover later meer!

De reële economie is nauwelijks gecorreleerd aan de beurs

Persoonlijk heb ik het vermoeden dat onervaren én ervaren beleggers zich sterk laten beïnvloeden door nieuws. Tegenwoordig bestaat de neiging immers om elke tiende procent van een dalende of stijgende beurs te ‘verklaren’ door (economische) gebeurtenissen en nieuwsberichten. Daardoor bestaat bij velen wellicht de indruk dat de beurs en de economie sterk gecorreleerd zijn. In werkelijkheid bestaat deze correlatie nauwelijks. Als we naar de correlatie tussen het bruto binnenlands product en de S&P 500 kijken, dan was deze correlatie tussen 1930 en 2019 slechts 0,09.

Als er al iets van een tijdelijke correlatie lijkt te bestaan, dan wordt duidelijk dat de beurs altijd vooruitloopt op de reële economie. Dit blijkt duidelijk uit onderstaande grafiek van de grootste Duitse bedrijven ten opzichte van het bruto binnenlands product. Tijdens de financiële crisis van 2007/2008 bijvoorbeeld, had de waarde van de MSCI Germany Index al zware klappen gekregen, terwijl het bruto binnenlands product pas eind 2008 en gedurende 2009 een neerwaartse ontwikkeling liet zien. Het gaat hier natuurlijk slechts om een voorbeeld. Maar economische cijfers blikken veelal terug, terwijl beleggers vooruitkijken.


Figuur 1 - Relatie MSCI en BBP Duitsland. Bron: Charles Schwab, Bloomberg data van 30 juli 2018.

Hetzelfde zien we op dit moment gebeuren. Het aantal corona-gevallen neemt wereldwijd nog steeds toe. In Nederland ligt de grootste schade wellicht achter ons, maar de impact van covid-19 is in landen als Brazilië en de Verenigde Staten nu wellicht pas op z'n hoogtepunt. Het kan absoluut nog even duren voordat er wereldwijd sprake zal zijn van een terugloop van het aantal corona-patiënten. En het kan ook nog maandenlang duren voordat er een vaccin tegen het virus beschikbaar is.

Economieën liggen dan ook wereldwijd aan een infuus. De impact van corona is ontegenzeggelijk enorm en dat kan nog lange tijd zo blijven. Maar betekent dat ook dat de beurs op termijn een nieuwe crash zal maken? Dat is wat mij betreft geen zekerheid. De afgelopen maanden hebben we verschillende winstwaarschuwingen gezien. Denk aan het IMF, de ECB en de FED; allen waarschuwen ze voor een aanzienlijke teruggang van onze economieën, gedwongen ontslagen en lagere lonen. Het zal niemand dan ook verbazen dat macro-economische cijfers en wellicht ook de bedrijfscijfers over Q2 naar alle waarschijnlijkheid matig tot slecht zullen zijn. En het zal ook niet als een verrassing komen als er dadelijk, wanneer we twee kwartalen van economische krimp hebben gehad, daadwerkelijk in een recessie terecht komen. Gaat de beurs daar dan nog een keer zo heftig op reageren als we in het eerste kwartaal van 2020 hebben meegemaakt?

Niemand kan deze vraag met zekerheid beantwoorden. Maar het is wel goed om te beseffen dat de beurs geen exacte weergave is van de reële economie en dat beleggers vooral vooruit kijken. Ook is het goed om te bedenken dat corona een enorme impact heeft op beursgenoteerde bedrijven, maar wellicht nog wel een grotere druk uitoefent op het MKB. Denk aan de horeca, bioscopen en sportscholen. Zij zijn wellicht nog veel afhankelijker van 'fysieke consumering' en ondervinden misschien nog wel meer pijn door de crisis dan bijvoorbeeld wereldwijd opererende en omvangrijke beursgenoteerde bedrijven als ASML, Philips en Ahold.

Ook hierdoor kan een beurs een heel ander beeld laten zien dan de reële economie. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, zijn Facebook, Apple, Amazon, Microsoft, Netflix en Google (Alphabet) goed voor minimaal 10% van de gehele marktkapitalisatie van de S&P 500. Deze bedrijven zijn ook tijdens de crisis enorm populair gebleven en hebben de S&P 500 van een opwaartse boost voorzien. Uit onderstaande grafiek blijkt bijvoorbeeld dat deze bedrijven samen goed waren voor een koersstijging van 35% dit jaar, waardoor de S&P nu al weer op een plus van 2,5% staat voor 2020. Maar ook andere beursgenoteerde bedrijven die in maart nog het hardst werden geraakt, staan nu bovenaan de lijstjes met hoogste returns in de afgelopen maanden. Waarom? Omdat beleggers vooruit kijken, geloven in de overlevingskansen van dergelijke bedrijven en weinig alternatieven hebben!


Figuur 2 - De grote tech companies hebben de S&P 500 dit jaar in het groen getrokken.

Gebrek aan alternatieven voor aandelen

De rente staat al erg lang historisch laag. In een eerdere blog op mijn eigen website schreef ik al over de lage rente en de oorzaak hiervan. Een belangrijke factor in de dalende rente is de rol van centrale banken, die daarmee ook aan de enorme opleving van de beurzen hebben bijgedragen. Dit begon al in 2008, toen centrale banken en overheden wereldwijd geld in de economie pompten en de rentes verlaagden. Met als doel om sparen te ontmoedigen en uitgaven te stimuleren zodat de economische groei een impuls zou krijgen.

Omdat centrale banken met hun opkoopprogramma’s massaal (bedrijfs)obligaties aankopen, blijft de rente erg laag. De 'vraag' naar obligaties is logischerwijs onwijs hoog waardoor de prijzen van obligaties ook stijgen. Stijgen de prijzen van obligaties? Dan daalt de rente. Spaarrekeningen en obligaties leveren daardoor bijna geen rente meer op. Er zijn wel wat veilige alternatieven, maar beleggen in aandelen is bijna de enige optie voor een aanzienlijk rendement. Beleggers beseffen zich dat de rente nog heel lang heel laag zal blijven en zoeken hun toevlucht dan ook meer en meer in aandelen. En onlangs verscheen ook regelmatig in het nieuws dat brokers in Nederland de toenemende vraag naar beleggingsrekeningen van beginnende beleggers nauwelijks aan kunnen. We zien dus al lange tijd een toenemende interesse in aandelen en een grote aanwas van nieuwe beleggers. Je raadt al wat dit met de aandelenprijzen doet.

Onderstaande grafiek kwam ik onlangs op Twitter tegen. Het geeft weer hoeveel procent van de bedrijven in de S&P 500 een hoger dividendrendement bieden dan de rente op een staatsobligatie met een looptijd van 10 jaar. Veilige beleggingen zoals een dergelijke staatsobligatie brengen simpelweg te weinig op, waardoor een verschuiving naar aandelen plaatsvindt. Want als alleen het dividendrendement van 80% van de S&P 500 bedrijven al hoger ligt dan de rente op een dergelijke obligatie, dan kan ik mij goed voorstellen dat de keuze voor aandelen snel is gemaakt.


Figuur 3 - Ongeveer 80% van de S&P 500 bedrijven biedt een hoger dividendrendement dan de rente op een 10-jaars staatsobligatie.

Hoe nu te handelen?

De vraag die resteert is of het herstel van de beurs doorzet in de vorm van een V of nog een tweede klap naar beneden krijgt en een W aanneemt. Persoonlijk zou het me niets verbazen als we de bodem in maart hebben gezet. De tegenvallende bedrijfsresultaten en gedwongen ontslagen zullen wellicht nog voor een forse correctie kunnen zorgen, hetgeen een ideaal instapmoment kan bieden. Ik zie het niet zo snel gebeuren dat de beurzen wereldwijd opnieuw minimaal 20% zullen dalen. Een goede indicator om op korte termijn een mogelijke top te identificeren is de Fear & Greed index van CNN. Als deze indicator boven de 80 staat en er sprake is van 'extreme greed' dan laat een correctie vaak niet lang op zich wachten. Deze indicator gebruik ik vaak om het sentiment in de markt te kunnen meten. Wellicht heb jij er ook iets aan!

Zoals ik ook al in een van mijn eerste blogs over de vijf gouden regels van beleggen aanhaalde, laat de markt zich onwijs moeilijk voorspellen en timen. Periodiek beleggen is in mijn ogen dan ook de ideale manier om timing en emotie uit het spel te houden. Daarnaast is ook een goed gespreide porfolio een must. Dus ga niet vol voor aandelen, want als er toch nog een keer een crash volgt, doe je er goed aan om ook staatsobligaties en goud in je portfolio te hebben! Dat kan eenvoudig door ETF’s aan je portfolio toe te voegen.

Niemand weet exact wat de toekomst brengt en waar de beurs over een aantal maanden staat. Wordt het herstel een V of toch nog een W? Staar je niet blind op het feit dat de beurs en de reële economie los van elkaar zijn geraakt en ga er niet per definitie vanuit dat de beurs wel weer een flinke crash zal maken. De beurs is immers geen optimale weergave van de economie. Door periodiek te beleggen in een goed gespreide portefeuille, haal je timing en emotie uit je eigen handelen, kun je een eventuele crash goed uitzingen en ben je op elk scenario voorbereid.

Hoe denk jij op dit moment over de beurs? Voorzie je nog een flinke daling of denk je dat we de grootste klappen inmiddels achter ons hebben gelaten? Ik ben benieuwd!

Deze gastblog is geschreven door Wijzer in Finance. Wijzer in Finance is erop gericht om jou te informeren over zaken die raken aan jouw persoonlijke financiën. Benieuwd naar andere blogs? Kijk eens op onze website!